W związku z tym, iż historia głównych miejscowości gminy Uścimów sięga XV wieku, na jej terenie wykształciły się zasoby kulturowe, posiadające wielowiekową tradycję. Należą do nich zarówno elementy materialne, takie jak typ zabudowy, sposoby budowania oraz dekorowania domostw, pozostałości po dawnych zespołach dworsko- parkowych, zabytki, jak również elementy niematerialne: lokalne tradycje i obyczaje.
Żadnego z obiektów zabytkowych ulokowanych na terenie gminy nie wpisano do rejestru zabytków województwa lubelskiego, co oznacza, że nie objęto ich ścisłą ochroną konserwatorską. Jedną z głównych przyczyn tego stanu jest fakt, iż w przeszłości na tych terenach dominowała zabudowa drewniana, chłopska, która łatwo ulegała degradacji lub zastępowana była obiektami nowszymi, murowanymi. Obszar gminy Uścimów ulegał wielokrotnie zniszczeniom wojennym (już w czasie wojen XVII-wiecznych), co nie sprzyjało zachowaniu trwałości dawnych domów mieszkalnych i obiektów użyteczności publicznej. Nie istnieje obecnie także instytucja właścicieli ziemskich, co doprowadziło do opuszczenia i zniszczenia zespołów dworsko-parkowych, które były siedzibami rodzin szlacheckich.
Pomimo trudności w zachowaniu materialnych zasobów kulturowych obszaru, wiele zabytkowych obiektów położonych na terenie gminy posiada walory poznawczo- kulturowe. Najstarsze obecnie budowle znajdujące się na terenie gminy wybudowane były w XIX wieku. Są to przede wszystkim typowe dla przedmiotowego obszaru drewniane domy mieszkalne (w Uścimowie Starym, Nowej jedlance, Głębiokiem i Krasnem), cechujące się charakterystyczną dla regionu konstrukcją słupową lub zrębową z wiązaniem na tzw. jaskółczy ogon.
Obiekty tego typu zanikają i pozostało ich na terenie gminy niewiele. Wartościowe budynki i obszary objęte są pośrednią ochroną konserwatorską, co oznacza, iż wpisane są one do ewidencji zabytków województwa lubelskiego.
Pośrednią ochroną konserwatorską w poszczególnych miejscowościach objęte są następujące obiekty i obszary:
- Głębokie:
- Murowana kapliczka z 1905 r. - położona nad jeziorem Głębokie, odnowiona;
- Aleja dojazdowa (pozostałości parku) z XIX w. - widoczny starodrzew, słabo czytelny kształt i układ alei.
- Krasne:
- Szkoła podstawowa z 1937 r. - budynek dobrze utrzymany, drewniany, wciąż w użytkowaniu;
- Pozostałości parku dworskiego z XIX w - układ i kształt słabo czytelny, z elementami starodrzewu, z widocznymi nasadzeniami topoli i samosiewami.
- Krasne Kosów:
- Cmentarz wojenny z 1915 r. - nieczynny. Początkowo składał się z 358 mogił pojedynczych i jednej zbiorowej. Pochowanych tu było ok. 360 żołnierzy niemieckich i kilkudziesięciu rosyjskich. W roku 1934 przeniesiono tu cmentarze wojenne Piaseczno (222 żołnierzy niemieckich i rosyjskich) i Krzczeń (29 żołnierzy niemieckich). Łącznie na cmentarzu spoczywa ok. 600 żołnierzy niemieckich i kilkudziesięciu rosyjskich poległych podczas I wojny światowej.
- Maśluchy:
- Cmentarz wojenny z 1915 r. - obecnie miejsce nie posiada charakteru cmentarza, nie są na nim usytuowane żadne mogiły. Założony został jesienią 1915 r., w 1925 r. liczył 49 grobów. Spoczywali tam żołnierze niemieccy, rosyjscy i austro-węgierscy, którzy polegli w pierwszej dekadzie sierpnia 1915 r. Prawdopodobnie wszystkie ciała przeniesiono na cmentarz w Kolonii Uścimów w 1934 r.
- Nowa Jedlanka:
- Kapliczka drewniana z I połowy XX w. - obiekt nie istnieje. W jego miejscu w 1982 roku wybudowano kapliczkę murowaną.
- Stara Jedlanka PGR:
- Zespół dworsko-parkowy z przełomu XIX і XX w. - w skład zespołu wchodzą cztery obiekty: dwór murowany (przebudowywany), rządcówka drewniana (obiekt zachowany w bardzo dobrym stanie), spichlerz drewniany (obiekt w złym stanie), czworak drewniany (obecnie wykorzystywany jako dom mieszkalny, w stanie dobrym).
- Stary Uścimów:
- Kościół parafialny p.w. Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Starym Uścimowie;
- Drewniana organistówka - położona naprzeciwko kościoła, dobrze zachowana;
- Cmentarz parafialny rzymsko-katolicki (dawny prawosławny] z końca 1891 r. - czynny. Jego powierzchnia wynosi obecnie 0,96 ha., z czego 0,7 ha to powierzchnia wolna. Najstarsze zachowane nagrobki pochodzą z końca XIX oraz z początku XX w. Na cmentarzu usytuowana jest mogiła zbiorowa siedemnastu powstańców styczniowych. W 1928 roku na mogile postawiono pomnik upamiętniający dziesięciolecie odzyskania niepodległości.
- Uścimów Kolonia:
- Cmentarz wojenny z I wojny światowej - nieczynny. Pierwotnie spoczywało na nim 90 żołnierzy niemieckich, austro-węgierskich i rosyjskich, poległych w 1915 r. W latach 30-tych XX wieku na obszar cmentarza przeniesiono mogiły z cmentarzy w Maśluchach, Uścimowa i Kolechowic. Łącznie na cmentarzu spoczywa ponad 205 żołnierzy niemieckich, austro-węgierskich i kilkudziesięciu rosyjskich. W latach 1992-93 Urząd Gminy ustawił w północnej części cmentarza niewielki, lastrykowy nagrobek Cmentarz ulega degradacji, obecnie widoczne są jedynie zarysy kilkudziesięciu mogił, cmentarz porastają zarośla i samosiewy.
- Uścimów Nowy:
- Cmentarz wojenny z I wojny światowej - nieczynny. Obiekt posiada nieczytelny układ, brak podziału na kwatery, brak nagrobków i mogił. Porastają go dziko rosnące drzewa i krzewy. Na cmentarzu usytuowany jest wysoki, drewniany krzyż. Cmentarz ulega dalszej degradacji.
Na terenie gminy Uścimów wciąż kultywowane są lokalne tradycje i obyczaje, głównie poprzez działalność amatorskich zespołów śpiewaczych oraz celebrowanie ludowych świąt i uroczystości. Sprzyja to budowaniu poczucia tożsamości lokalnej społeczności oraz wykształcania jej związku z miejscem zamieszkania. Ponadto, kultywowanie lokalnej tradycji i przekazywanie niematerialnych zasobów kulturowych ułatwia integrację lokalnej społeczności oraz wzbogaca miejscową kulturę, co pozwala na stymulowanie pozytywnych zjawisk społecznych.
Gminne zasoby kulturowe mają przede wszystkim znaczenie lokalne i regionalne. Umożliwiają poznanie historii, tradycji i wytworów kultury mieszkańców tej części Lubelszczyzny, jednocześnie wzmacniają także atrakcyjność turystyczną gminy i mogą stanowić czynnik zachęcający turystów do odwiedzenia gminy
